Tản mạn chuyện Tết miền Bắc: Từ ngày ông Công ông Táo đến khoảnh khắc Giao thừa thiêng liêng

Hê's lô hê's lyly các bạn! Lại là mình, Chiều Cuối Năm đây.

Chắc hẳn dạo này anh em vào blog thấy hơi vắng vẻ đúng không? Thú thật là những ngày cuối năm này, cái không khí bận rộn nó cuốn mình đi nhanh quá, y hệt như cách deadline dí anh em mình mỗi khi fix bug vậy. Nhưng hôm nay, gác lại mớ code, gác lại những con số thống kê hay những dự án đang dang dở, mình muốn ngồi lại đây, pha một tách trà nóng và "tám" với mọi người một chút về cái Tết.

Mà không phải Tết chung chung đâu nha, mình muốn chia sẻ về cái Tết miền Bắc – nơi mình đang sống và cảm nhận từng chút lạnh giá nhưng ấm áp tình người này. Đặc biệt là những nghi thức từ ngày 23 tháng Chạp trở đi.

Anh em đã sắm sửa gì chưa? Cùng mình ôn lại chút kỷ niệm và cảm nhận không khí Tết nhé!

1. Ngày 23 tháng Chạp - Tiễn ông Công ông Táo về trời

Mở màn cho chuỗi ngày "ăn chơi nhảy múa" chính là ngày 23 tháng Chạp. Người ta hay bảo, chưa qua 23 thì chưa thấy Tết, mà qua 23 rồi thì Tết đã lao sầm sập đến ngay cửa nhà rồi.

Ở miền Bắc, phong tục cúng ông Công ông Táo là một nét văn hóa cực kỳ quan trọng và không thể thiếu. Theo truyền thuyết, Táo Quân là vị thần cai quản bếp núc, nắm rõ mọi chuyện lớn nhỏ trong nhà. Đến ngày 23, các vị Táo sẽ cưỡi cá chép bay về trời để báo cáo với Ngọc Hoàng về việc làm ăn, cư xử của gia chủ trong suốt một năm qua.

Chuẩn bị lễ vật:
Mình nhớ hồi bé, cứ sáng 23 là mẹ lại đi chợ từ sớm tinh mơ. Mâm cỗ cúng Táo quân ở miền Bắc thường rất chỉn chu.
  • Mũ ông Công ông Táo: Thường là 3 chiếc (2 mũ ông, 1 mũ bà).
  • Cá chép: Đây là điểm nhấn nè anh em. Ở miền Bắc, người ta thường mua 3 con cá chép đỏ sống. Tại sao lại là cá sống? Vì quan niệm rằng sau khi cúng xong, đem thả cá ra sông hồ, cá sẽ hóa rồng đưa ông Táo về trời. Nó mang một ý nghĩa nhân văn là "phóng sinh".
  • Mâm cỗ mặn: Xôi gấc, gà luộc, nem rán, và không thể thiếu món canh măng miến.
Cảm giác cầm cái túi nilon đựng 3 chú cá chép bé xíu, chạy lon ton ra bờ hồ gần nhà để thả, nhìn chúng quẫy đuôi bơi đi, thật sự là một ký ức tuổi thơ mà mình tin là nhiều bạn 8x, 9x đời đầu như mình đều có. À, mà anh em nhớ là "thả cá đừng thả túi nilon" nhé, bảo vệ môi trường để ông Táo còn có đường sạch đẹp mà bay về.

2. Cái rét "ngọt" và mưa phùn đặc trưng

Nói đến Tết miền Bắc mà không nhắc đến thời tiết thì quả là thiếu sót lớn. Khác với cái nắng ấm áp của miền Nam, Tết miền Bắc gắn liền với cái lạnh.

Có năm rét đậm, rét hại, ngồi gõ code mà tay cóng đơ không gõ nổi phím. Nhưng đa phần là cái rét "ngọt", kèm theo chút mưa phùn lất phất. Cái kiểu thời tiết này nó lạ lắm, nó làm cho người ta muốn xích lại gần nhau hơn, muốn mặc những chiếc áo len mới, quàng khăn ấm và xuýt xoa bên nồi lẩu hay bếp lửa hồng.

Chính cái mưa phùn ấy lại làm cho cây cối đâm chồi nảy lộc. Đi ra đường những ngày này, nhìn đâu cũng thấy sức sống, thấy sự sinh sôi nảy nở.

3. Hoa Đào, cây Quất - Linh hồn của Tết Bắc

Nếu miền Nam rực rỡ sắc vàng của hoa Mai, thì miền Bắc lại đằm thắm với sắc hồng của hoa Đào.
  • Hoa Đào: Đối với mình, thấy cành đào là thấy Tết. Có người thích đào phai (cánh nhạt, to), có người thích đào bích (cánh thắm, dày). Nhà nào có điều kiện thì chơi cả cây đào thế, nhà nào đơn giản như mình thì chỉ cần một cành đào cắm lọ lục bình là đủ thấy xuân về rồi.
  • Cây Quất: Một cây quất đẹp phải hội tụ đủ "tứ quý": Quả chín vàng, quả xanh, hoa trắng và lộc non. Nó tượng trưng cho sự trù phú, đầy đủ và may mắn cả năm.
Cái thú vui đi chợ hoa ngày Tết, chen chúc giữa dòng người tấp nập, ngắm nghía, mặc cả rồi hì hục chở một cành đào to đùng sau xe máy, gió tạt vào mặt lạnh buốt nhưng trong lòng thì phơi phới... chà, cảm giác đó "phê" hơn cả fix được cái bug khó ấy chứ!

4. "Đại chiến" dọn nhà và nồi bánh chưng

Đây chắc hẳn là "cơn ác mộng" của nhiều anh em thanh niên mỗi dịp Tết đến.
"Con ơi lau hộ mẹ cái bộ bàn ghế rồng phượng!", "Con ơi quét mạng nhện trần nhà!"

Nghe quen không các bạn? Dọn nhà đón Tết ở miền Bắc nó kỹ lắm. Mọi thứ phải sạch bong kin kít để xua đi những cái cũ kỹ, xui xẻo của năm cũ, đón luồng sinh khí mới vào nhà. Mệt thì có mệt, nhưng nhìn căn nhà gọn gàng, sạch sẽ, chưng diện hoa trái lên, tự nhiên thấy lòng nhẹ nhõm hẳn.

Và đặc biệt, dù cuộc sống hiện đại có bận rộn đến đâu, nhiều gia đình ở quê (và cả một số nhà ở phố) vẫn giữ thói quen gói bánh chưng.
Cái cảm giác ngồi canh nồi bánh chưng thâu đêm, nướng củ khoai, củ sắn trong than hồng, nghe tiếng nước sôi ùng ục và mùi lá dong thơm lừng tỏa ra... đó chính là hương vị của sự đoàn viên. Bánh chưng miền Bắc vuông vức, xanh mướt, nhân đậu xanh thịt mỡ béo ngậy, ăn kèm với dưa hành muối chua thì đúng là "đỉnh của chóp".

5. Mâm cỗ ngày Tết miền Bắc

Người miền Bắc nổi tiếng là cầu kỳ trong ăn uống, và mâm cỗ Tết là minh chứng rõ nhất. Một mâm cỗ truyền thống thường phải có:
  • Bánh chưng, Dưa hành: Cặp bài trùng không thể tách rời.
  • Thịt đông: Món này chỉ miền Bắc mùa lạnh mới ngon. Thịt chân giò nấu đông keo lại như thạch, ăn với cơm nóng thì tốn cơm vô cùng.
  • Giò lụa, Giò xào: Phải thái khoanh, cắt miếng đều tăm tắp.
  • Canh măng, Canh bóng: Nấu với nước luộc gà ngọt lừ.
  • Nem rán: Giòn rụm, chấm nước mắm chua ngọt.
Ăn cỗ Tết không chỉ là ăn ngon, mà còn là thưởng thức cái tinh tế, cái tâm huyết của người bà, người mẹ gửi gắm vào từng món ăn.

6. Khoảnh khắc Giao thừa và Sáng mùng 1

Sau tất cả những chuẩn bị tất bật, thời khắc thiêng liêng nhất cũng đến: Giao thừa.
Trời đất giao hòa, tiếng pháo hoa nổ vang trời (giờ thì xem qua tivi hoặc ra điểm bắn tập trung). Cả nhà quây quần bên nhau, thắp nén hương lên bàn thờ tổ tiên, cầu mong một năm mới bình an, sức khỏe.

Ở miền Bắc có tục xông đất đầu năm rất quan trọng. Người đầu tiên bước vào nhà sau thời khắc giao thừa được cho là sẽ mang lại may mắn (hoặc xui xẻo) cho gia chủ cả năm. Vì thế, mọi người thường chọn người hợp tuổi, tính tình xởi lởi để nhờ xông đất.

Sáng mùng 1 Tết, đường phố Hà Nội hay các tỉnh miền Bắc thường vắng lặng một cách lạ thường. Không còn tiếng còi xe inh ỏi, không còn khói bụi. Chỉ còn xác pháo giấy đỏ hồng (ngày xưa thôi, giờ là xác lá cây, xác hoa), mùi hương trầm thoang thoảng trong gió và những tà áo dài thướt tha đi lễ chùa. Một cảm giác bình yên đến lạ lùng mà 364 ngày còn lại khó mà tìm thấy được.


Lời kết

Viết đến đây tự nhiên thấy nôn nao quá các bạn ạ. Tết không chỉ là dịp để nghỉ ngơi, mà là dịp để trở về. Trở về với gia đình, với nguồn cội, và với chính bản thân mình sau một năm dài "chiến đấu" với cơm áo gạo tiền (và cả những dòng code nữa ^^).

Bài viết này có lẽ hơi dài dòng và mang nhiều cảm xúc cá nhân của mình - một người con miền Bắc. Nhưng mình tin là dù bạn ở đâu, miền Bắc, Trung hay Nam, thì Tết vẫn luôn là một điều gì đó thiêng liêng và ấm áp nhất.

Nếu bạn có những kỷ niệm hay phong tục Tết nào thú vị ở quê bạn, đừng ngần ngại comment chia sẻ bên dưới cho mình và mọi người cùng biết nhé. Mình sẽ rất vui được đọc những dòng chia sẻ của các bạn.

Chúc các bạn, những độc giả thân thiết của Chiều Cuối Năm, có một cái Tết thật ấm áp, an lành bên gia đình và người thân. Năm mới code ít bug, tiền về đầy ví và luôn giữ vững đam mê nhé!

Cảm ơn các bạn đã luôn ủng hộ mình trong suốt thời gian qua.

Copyright © Chiều Cuối Năm

Đăng nhận xét